در این مقاله به تشریح ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) می‌پردازیم، که به موجب آن، یک رکورد الکترونیکی یا توکن دیجیتال نمایانگر ارز فیات یک کشور است. این نوع ارز که به‌طور متمرکز تحت نظارت مقامات پولی کشورها قرار دارد، به بررسی مزایا، چالش‌ها و تفاوت‌هایش با دیگر رمزنگاری‌ها خواهیم پرداخت.
تعریف ارز دیجیتال بانک مرکزی
با افزایش علاقه به ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین و اتریوم، بازار پرداخت دیجیتال دچار تحولات عظیمی شده است. این ارزها که از فناوری بلاک‌چین مبتنی بر دفتر کل توزیع‌شده استفاده می‌کنند، به علت ماهیت غیرمتمرکز خود، طرفداران فراوانی پیدا کرده‌اند. به‌همین دلیل، تعدادی از بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در تلاشند تا با ایجاد CBDC، بر چالش‌های مرتبط با این ارزهای دیجیتال غلبه کنند.
ارز دیجیتال بانک مرکزی به‌عنوان نماینده دیجیتال ارز فیات عمل کرده و زیرساخت آن به‌وسیله ذخایر مالی مادی مثل طلا یا ارزهای خارجی تأمین می‌شود. هر واحد از این ارز به‌عنوان ابزاری دیجیتال برای پرداخت‌ها و ذخیره ارزش عملکرد دارد. از آنجا که CBDC بخشی از عرضه پول تحت کنترل بانک مرکزی است، قابلیت رقابت با دیگر اشکال پول را دارد.
تفاوت‌های CBDC با دیگر رمز ارزها
CBDC و دیگر ارزهای دیجیتال، هر دو بر اساس فناوری دفتر کل توزیع شده طراحی شده‌اند، با این حال، اهداف و ساختارهای آن‌ها تفاوت‌های بنیادی دارند. ارزهای غیرمتمرکز مانند بیت کوین نمی‌توانند تحت نظارت هیچ نهاد خاصی باشند، در حالی که CBDC به‌طور مستقیم توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود.
کنترل و نظارت
بانک مرکزی مسئولیت کنترل عرضه CBDC را بر عهده دارد. در حالت حاضر، هیچ نهاد خاصی در ارزهای غیرمتمرکز نظیر بیت کوین توانایی تغییر سقف عرضه را ندارد، ولی بانک‌ها می‌توانند در مواقع بحران تصمیمات اقتصادی مناسبی اتخاذ کنند.
شفافیت مالی
یکی از مزایای CBDC، شفافیت در تراکنش‌ها و پیگیری آسان آنهاست. به‌واسطه وجود دفتر کل توزیع‌شده، دولت‌ها می‌توانند از این اطلاعات مالی برای نظارت بر رفتار بازار استفاده کنند.
چرا به CBDC نیاز داریم؟
یکی از انگیزه‌های اصلی برای توسعه CBDC، مقابله با چالش‌هایی است که ارزهای رمزنگاری شده برای ارزهای ملی ایجاد کرده‌اند. با وجود عدم اطمینان نسبت به ثبات وضعیت اقتصادی جهانی، پیدایش ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند موقعیت دلار آمریکا را به‌عنوان ارز مرجع تقویت کند.
- تسریع در خدمات مالی
- پیشگیری از کلاهبرداری و فرار مالیاتی
- توسعه دسترسی به خدمات مالی برای عموم
- افزایش امنیت سیستم‌های پرداخت
- کاهش هزینه‌های تراکنش
چالش‌ها و خطرهای بالقوه
با وجود مزایای CBDC، باید به ریسک‌هایی که ممکن است ناشی از معرفی آن به اقتصاد باشد نیز توجه کرد. تغییر در ساختار بازار، کاهش تسهیلات بانکی و احتمال ورشکستگی بانک‌ها از جمله این چالش‌ها به‌شمار می‌روند.
ریسک‌های اقتصادی
مقدار قابل توجهی از سپرده‌ها ممکن است به سمت CBDC حرکت کند که این امر می‌تواند منجر به کاهش قدرت بانک‌ها در اعطای وام شود. همچنین، ایجاد نظامی متمرکز در برابر سیستم‌های غیرمتمرکز ممکن است منجر به واکنش‌های منفی از سوی کاربران گردد.
مثال‌هایی از ارز دیجیتال بانک مرکزی
در حال حاضر، یکی از نمونه‌ها، طرح ارز دیجیتال چین است که تحت عنوان “یوان دیجیتال” در حال توسعه است. همچنین، کشورهایی مانند ونزوئلا و روسیه نیز به دنبال ایجاد ارزهای دیجیتال ملی خود هستند.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی، ارزهای دیجیتال بانک مرکزی می‌توانند تحولی در نظام اقتصادی جهانی ایجاد کنند، ولی لازم است که تمامی ابعاد و ریسک‌های مرتبط با آن به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد. با وجود مزایای بالقوه، چالش‌های بسیاری نیز در این راستا وجود دارد که نیازمند توجه ویژه‌ای هستند.
