در دنیای ارزهای دیجیتال، نام صرافی‌های معروف متمرکز مانند بایننس به ذهن هر کسی خطور می‌کند. اما باید به این موضوع اشاره کرد که صرافی‌های غیرمتمرکز نیز وجود دارند که هیچ نهاد مرکزی بر آنها نظارت ندارد. این صرافی‌ها بر پایه بلاک چین طراحی شده‌اند و به کاربران اجازه می‌دهند تا معاملات خود را بدون دخالت واسطه‌ای انجام دهند. به این نوع صرافی‌ها، صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) گفته می‌شود.
صرافی غیرمتمرکز
خصوصیت اصلی ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکز بودن آنهاست که با صرافی‌های متمرکز در تضاد است. در واقع، صرافی‌های غیرمتمرکز، بستری را برای کاربران فراهم می‌کنند تا بتوانند به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به احراز هویت، معاملات خود را انجام دهند. در این صرافی‌ها، تنها کافی است که کاربر کیف پول دیجیتال خود را متصل کند، و تمامی دارایی‌ها تحت کنترل شخص ثالث قرار نخواهد گرفت.
نحوه عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز
صرافی‌های غیرمتمرکز به‌طور عمده بر بستر بلاک چین توسعه یافته‌اند و امکان اجرای قراردادهای هوشمند را نیز فراهم می‌کنند. این قراردادها نرم‌افزارهایی هستند که در شرایط خاص به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند و امکان متوقف کردن آنها برای سازنده نیز وجود ندارد. به عبارتی، این برنامه‌ها، یا Dapp، به‌صورت مستقل از هرگونه دخالت انسانی عمل می‌کنند.
فرایند انجام معاملات در این صرافی‌ها بدین شکل است که مشتری اول، کیف پول خود را به صرافی متصل کرده و درخواست خرید ارز دیجیتال X به مقدار Y را ثبت می‌کند. سپس، کاربر دیگری نیز این ارز را به مقدار Y برای فروش ثبت می‌کند. بدین ترتیب، این معاملات در قرارداد هوشمند انجام می‌گیرند و در نهایت دارایی‌ها میان خریدار و فروشنده مبادله می‌شوند.
این اطمینان که قراردادهای هوشمند به‌هیچ عنوان قابل توقف نیستند، باعث افزایش اعتماد خریداران و فروشندگان نسبت به معاملات می‌شود.
از جمله مزایای معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کارمزد پایین انجام معاملات
- سرعت پایین انجام معاملات به دلیل محدودیت‌های مقیاس‌پذیری
- عدم تنوع بالای ارزهای دیجیتال قابل معامله
- زمان‌بر بودن برخی معاملات به دلیل حجم پایین فعالیت‌ها
- عدم نیاز به انتقال دارایی به کیف پول صرافی
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز و تفاوت با صرافی‌های متمرکز
در صرافی‌های متمرکز، یک سازمان خاص بر روی دارایی کاربران نظارت دارد و در صورت بروز مشکل، مسئولیت بر عهده آنان است. اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، محیط معاملات بین کاربران از طریق چندین کامپیوتر در سراسر جهان مدیریت می‌شود و وابسته به یک نهاد مشخص نیست. امنیت در این صرافی‌ها به دلیل عدم نیاز به نگهداری دارایی‌ها در کیف پول صرافی بسیار بالا است.
برای شروع کار در صرافی‌های متمرکز نیاز به احراز هویت شامل ارائه مدارک است، در حالی که کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند ناشناس باقی بمانند. همچنین، با توجه به محدودیت‌های موجود برای کاربران ایرانی در صرافی‌های متمرکز، صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند گزینه‌ای مناسبی برای این کاربران باشند، چرا که هیچگونه مسدودسازی در این محیط وجود ندارد.
بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز
۱. یونی سوآپ (Uniswap)
یونی سوآپ به عنوان یکی از پیشگامان صرافی‌های غیرمتمرکز در سال ۲۰۱۸ ایجاد شد و به کاربران این امکان را می‌دهد تا توکن‌های ERC20 را به راحتی معامله کنند. کارمزد این صرافی ۰.۳ درصد است و با توجه به حجم روزانه بالای معاملات، به یکی از پرطرفدارترین صرافی‌های غیرمتمرکز تبدیل شده است.
۲. وان اینچ (1inch)
صرافی وان اینچ به عنوان یک گردآورنده DEXها عمل می‌کند و به کاربران این امکان را می‌دهد تا از فرصت‌های آربیتراژ بهره‌برداری کنند. این پلتفرم دارای تنوع بالایی از ارزهای دیجیتال است و به راحتی می‌توان در آن معاملات سودآور انجام داد.
۳. بایننس DEX
صرافی بایننس در سال ۲۰۱۹ صرافی غیرمتمرکز خود را راه‌اندازی کرد. با استفاده از فناوری مشابه با صرافی متمرکز، کارمزد بسیار پایینی را ارائه می‌دهد، ولی همچنان محدودیت‌هایی برای کاربران ایرانی وجود دارد.
۴. کایبر سواپ (Kyberswap)
کایبر سواپ، یک صرافی نوآورانه بر پایه بلاک چین اتریوم است که با استفاده از قراردادهای هوشمند، به کاربران خدمات معاملاتی ارائه می‌دهد. این صرافی نیز مشکلات نقدینگی را برطرف می‌کند و معاملات را با هزینه‌های پایین‌تری انجام می‌دهد.
۵. بالانسر (Balancer)
بالانسر به عنوان یک سیستم سبد سرمایه‌گذاری و ارائه دهنده منابع نقدینگی شناخته می‌شود؛ این صرافی از ویژگی‌های خوبی برای معامله کنندگان دارا است و فعالیت‌های خوب مالی را پشتیبانی می‌کند.
بازار ساز اتوماتیک
بازار ساز خودکار یا AMM، انقلابی در عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز را رقم زد. این سیستم سبب می‌شود نقدینگی به‌راحتی فراهم شود و کاربران بدون اعتماد به دیگران، به ساده‌ترین شکل ممکن معاملات خود را انجام دهند.
نتیجه‌گیری: صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند در بستر بلاک چین فعالیت می‌کنند و به کاربران این امکان را می‌دهند که با امنیت بیشتری و بدون شناسایی هویتی، به معاملات بپردازند. بسیاری از این صرافی‌ها بهترین گزینه‌ها برای کاربران به‌ویژه در مناطقی با محدودیت‌های قانونی به شمار می‌آیند.
