ارز دیجیتال غیرمتمرکز به سیستمی اشاره دارد که کنترل آن میان مشارکتکنندگان مختلف تقسیم شده و نه به یک نهاد مرکزی تعلق دارد. در این نوع ارزها، تراکنشها به صورت جمعی توسط کاربران تأیید و ثبت میشود، به طوری که هیچ فرد یا گروهی قادر به دستکاری یا توقف آن نیست. این دیدگاه، که به ایده «جامعه های خودگردان» الینور استروم مرتبط است، پاسخی به سیستمهای متمرکز سنتی محسوب میشود و هدف آن ایجاد ساختارهای دموکراتیک در مدیریت منابع و تصمیمگیریهاست. غیرمتمرکز بودن این ارزها علاوه بر افزایش امنیت، آنها را در برابر سانسور مقاوم میسازد.
عوامل مؤثر بر غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال
برای سنجش میزان غیرمتمرکزی یک ارز دیجیتال، تعدادی از عوامل کلیدی باید مورد بررسی قرار گیرند. این موارد شامل توزیع قدرت استخراج، پراکندگی جغرافیایی نودها، نحوه توزیع اولیه توکنها، و مقاومت شبکه در برابر حملات است. همچنین لازم به ذکر است که غیرمتمرکز بودن یک ویژگی نسبی و پویاست که تحت تأثیر زمان و تحولات نرمافزاری قرار میگیرد.
روشها و مزایای ارز دیجیتال غیرمتمرکز
اساس عملکرد ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بر مبنای بلاک چین به عنوان یک دفترکل توزیعشده است که پردازش تراکنشها به وسیله شبکهای از رایانههای مستقل به نام ماینرها یا سهامگذاران انجام میگیرد. این مشارکتکنندگان با استفاده از قدرت پردازش یا داراییهای خود در تأیید تراکنشها شرکت میکنند و در ازای آن پاداش دریافت میکنند. این مکانیسم به امنیت شبکه و نیز حذف واسطههای متمرکز کمک میکند و دسترسی آزاد به اطلاعات را ممکن میسازد.
مقایسه بین ارز دیجیتال متمرکز و غیرمتمرکز
تفاوت اصلی میان ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز و سیستمهای متمرکز در سطح کنترل و دسترسی نهفته است. ارزهایی مانند بیتکوین به طور کامل تحت نظارت شبکهای از نودهای مستقل قرار دارند، در حالی که بلاک چینهای خصوصی که توسط شرکتها اداره میشوند، از تکنولوژی مشابهی استفاده میکنند اما کنترل بیشتری را برای موسسات مرکزی فراهم میآورند. در واقع، این سیستمهای خصوصی با محدود کردن مشارکت کنندگان، کارکردهایی سریعتر و هزینه کمتر را ارائه میدهند.
اساس و ساختار ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز
این نوع ارزها از دو مکانیسم برای حفاظت از امنیت و غیرمتمرزی خود بهره میبرند: در سیستمهای اثبات کار (PoW)، هر فرد میتواند به عنوان ماینر فعالیت کند و در پروتکلهای اثبات سهام (PoS) افراد با ذخیرهسازی ارز در شبکه، به تأمین امنیت کمک میکنند. نودها به عنوان ستون فقرات این سیستمها عمل کرده و تاثیرگذاری آنها تنها در صورتی ممکن است که بیش از ۵۰ درصد قدرت شبکه را در اختیار گیرند.
استیبل کوینهای متمرکز و غیرمتمرکز
استیبل کوینها به دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم میشوند که هر کدام به روشهای مختلف ارزش خود را حفظ میکنند. به عنوان مثال، تتر (USDT) به عنوان بزرگترین استیبلکوین متمرکز با چالشهای شفافیت از بابت پشتوانههای مالی مواجه است، در حالی که ارزهایی مثل دای از قراردادهای هوشمند برای حفظ ارزش خود بهرهبرداری میکنند.
برترین ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز
بیتکوین
بیتکوین به عنوان قدیمیترین و شناختهشدهترین ارز دیجیتال غیرمتمرکز، با وجود چالشهای ممکن، همچنان به عنوان معیاری برای تمرکززدایی شناخته میشود. با وجود هزاران نود فعال در سراسر جهان، این ارز شبکهای مقاوم در برابر کنترل متمرکز ایجاد کرده است.
اتریوم
اتریوم به عنوان دومین ارز بزرگ دیجیتال، با بیش از ۱۰,۰۰۰ نود، امکان بهرهبرداری از قراردادهای هوشمند را فراهم میکند. گرچه با چالشهایی در تأثیر حاکمیتی و توزیع نودها مواجه است، اما به عنوان یک پیشگام در حوزه غیرمتمرکز شناخته میشود.
مونرو
مونرو با طراحی خاص خود و امکان استفاده از سختافزارهای معمولی، پیشرفتهایی در تمرکززدایی داشته است. با وجود چالشهای مشابهی که دیگر ارزها با آن مواجهاند، مونرو با ویژگیهای حریم خصوصی خود، در صف پیشگامان ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز قرار دارد.